Nawrócenie. Od zera.

[Przeemek]

Przeczytałeś tylko jeden akapit i dlatego nie rozumiesz całości. Może jeszcze raz:

Papiasz twierdzi, że Ewangelia Mateusza powstała po aramejsku. Zatem jedna z teorii mówi, że miał rację i wówczas "nasza" Ewangelia Mateusza jest tłumaczeniem lub czymś bazującym na aramejskim oryginale. Moim zdaniem, i większości biblistów, Papiasz nie miał racji, m.in. dlatego, że Ewangelia ma charakter typowo greckiej kompozycji. Co pokazuje, że Papiasz nie wiedział za dobrze jak powstawały Ewangelie.

Co z kolei jest problemem dla twojej teorii, bo:
1) Wg ciebie był on świadkiem i osobistym uczniem apostołów, który sam weryfikował te informacje - dlaczego więc się pomylił w czymś tak prostym?
2) Jest najstarszym źródłem dot. autorstwa Ewangelii Jana i Mateusza. Późniejsi autorzy polegali na nim, także przy ustalaniu kanonu i autorstwa tekstów. Zatem jeśli jego informacje okazują się fałszywe, to kwestia apostolskiego autorstwa też jest wątpliwa.

Z kolei jeśli przyjmiemy, że Papiasz miał rację, to wówczas nie wiemy jaka jest relacja "naszego" greckiego Mateusza do "oryginalnego" aramejskiego - czy to tłumaczenie, parafraza, przeróbka, czy co? Może to zupełnie inny tekst? Jeszcze gorzej.

https://en.wikipedia.org/wiki/Hebrew_Gos..._consensus

Już widzisz? Obie teorie są możliwe, jedna z nich jest bardziej prawdopodobna. Ale z obu jest jeden wspólny wniosek: Papiasz nie wiedział jak powstała Ewangelia Mateusza.

Poczytaj o tym więcej. Zgadza się, było kilka teorii, niektóre obalano/wykluczo. Znalazłem kilka źródeł objaśniających tą kwestię, a jak jesteś anglojęzyczny to znajdziesz mnóstwo źródeł na ten temat. Dość obszernie jest np. tutaj (te najbardziej znane źródła):
https://biblehub.com/library/pullan/the_...ording.htm
https://www.blueletterbible.org/study/in...atthew.cfm
https://www.ccel.org/ccel/berkhof/newtestament.v.html

Podsumowując wyłoniły się dwie możliwości:
1. Papiasz o wiele bardziej preferował ustne tradycje nad spisanymi, co sam wyraził. Mateusz pierwsze listy pisał i wysyłał tylko do żydowskich społeczności. Krążyła też ewangelia hebrajczyków, ewagelia Ebionitów to zlepek zapożyczenia wielu fragmentów z różnych tekstów (pełna lista, plus inne Ewangelie tamtych czasów: http://christianthinktank.com/noquotes1.html ) w tym Ewangelii Mateusza. Inni Ojcowie tak pisali: Ireneusz potwierdzał: "Mateusz pośród Hebrajczyków również opublikował Ewangelię na piśmie w ich własnym języku", Orygenes cytowany przez Euzebiusza również mówi, że "pierwszą Ewangelię napisał Mateusz. Który dostarczył ją wierzącym Żydom, skomponowaną w języku hebrajskim", Euzebiusz stwierdza: "Ponieważ Mateusz, który pierwszy głosił Hebrajczykom, gdy miał iść do innych ludzi, przekazał im w ich własnym języku napisaną przez siebie Ewangelię”. Hieronim stwierdza również, że "Mateusz napisał w Judei Ewangelię Jezusa Chrystusa w języku hebrajskim i listy dla dobra wierzących w obrzezaniu. Nie wiadomo, kto później przetłumaczył to na grecki". Do tych świadectw można dodać świadectwa Atanazego, Cyryla Jerozolimskiego, Epifaniusza, i Chryzostoma. 

Ponieważ nie zachowały się źródła, najlepszym wyjaśnieniem i najbardziej możliwym jest to, że napisał jeszcze jedną grecką Ewangelię od nowa, nie tłumacząc tego z hebrajskiego. W czasach Chrystusa Żydzi mówili dwoma językami, szczególnie hellenowie. Aramejski był językiem zwykłych ludzi, a grecki był językiem literackim. Dlatego Mateusz wydał oficjalną(spisaną) wersję w greckim. Papiasz mógł nawiązywać do tradycji ustnych, które bardziej preferował, niż istniejące spisane wersje.  

2. Papiasz nawiązując do nauk Mateusza napisał dokłanie: "Następnie Mateusz ułożył Logię w języku hebrajskim i każdy z nich zinterpretował je tak, jak potrafił", odwołał się do niej terminem "Logia", był to hebrajski zbiór Logii (λόγια /Oracles/wyrocznie), co wydaje się wskazywać raczej na listę świętych powiedzeń lub "wyroczni" Boga, niż na narrację historyczną. Więc nie nawiązywał do Ewangelii, kiedy mówił o naukach Mateusza.


Moim zdaniem, podsumowając zdanie badaczy, niektórzy twierdzą, że "Logia" dla Ojców też oznaczała Ewangelię, więc jestem za wyjaśnieniem w punkcie 1.
Żadne z proponowanych wyjaśnień w świecie naukowym nawet nie sugerowało, że Papiasz mógł się pomylić lub rozprowadzić fałszywe informacje. 

Przypominam, że mówimy teraz o autorstwie Ewangelii Mateusza, która jest anonimowa. To że Paweł podpisał się w liście do Rzymian będzie istotne, jak będziemy mówić o liście do Rzymian.

Takie stwierdzenie jest fałszywe w świetle dorobku historycznego jaki posiadamy. Formułujesz stwierdznie, tak jakbyśmy żyli teraz w Iw., a do nas trafiła jakaś kopia Ewangelii nie wiadomo od kogo i dlatego nie wiadomo czyjego pochodzenia, to jest absurdalne stwierdzenie. 

Wiadomo, że nie posiadamy oryginałów ani jednej Ewangelii i ani jednego Listu, więc również dobrze możesz cały czas argumentowć, że wszystki są anonimowe? Chcesz taką droga teraz iść?

Ewangelia Mateusza nie jest anonimowa, ponieważ jej autorstwo potwierdził Kościół, czyli ludzie, którzy wtedy zweryfikowali pochodzenie tej/tych kopii Ewangelii i przekazali to świadectwo dalej, tak jak członkowie Kościoła tacy jak między innymi z Ojców Kościoła, a ich spisane zaświadczenie tego faktu przetrwało do dzisiaj.

No przedtem mi zarzucałeś, że nie chcę wejść w manuskrypty i archeo, więc mówisz masz

Wkleiłem zdjęcie P52 tylko jako przykładowego manuskryptu biblijnego... Jeśli problemem jest, że to manuskrypt Jana, to masz typowy wczesny manuskrypt Mateusza (P64):




Dalej nie widzę, jak skrawek papieru bez autora i tytułu ma świadczyć o autorstwie tej Ewangelii. Musisz to konkretnie wyjaśnić.

No to lecimy........

Skoro twierdzisz, że tyle już przeczytałeś o historii wczesnochrześcijańskiej, o dorobku wczesnych Ojców Kościoła, to powinineś wiedzieć..? Czy jeszcze nie przeczytałeś? Jakimi metodami badacze/naukowcy/historycy sugerują się w odczytywaniu takich dokumentów? Czy postanowiłeś je całkowicie odrzucić?

Nie wiem ile razy mam jeszcze napisać, ale oczywistym jest, że chrześcijaństwo nie zostało zbudowane na skrawku P64, albo innych skrawkach, same tylko manuskrtpty/rękopisy to ilość 5700, a ile mamy źródeł zewnętrzych - sam je czytasz to widzisz ile tego jest? Różni ich odstęp czasowy - co jeszcze potwierdza, że chrześcijaństwo to przekazywanie świadectwa z pokolenia na pokolenie najlepiej jak umiano, aż tyle można wyczytać z tych fragmentów które nam zostały do dzisiaj, ponieważ Nowy Testament jest zdecydowanie najlepiej poświadczonym dokumentem ze starożytnego świata jaki posiadamy.


Jak badacze podchodzili do rękopisów:

W ciągu ostatnich 100 lat w krajach śródziemnomorskich znaleziono tysiące starożytnych greckich rękopisów. Większość pochodzi z Egiptu. Przyglądając się starożytnym tekstom, uczeni rozpoczynają od zbadania wieku i jakości rękopisu.

Jeśli chodzi o wiek, to niektóre kryteria już wcześniej wymieniłem, ale ilość kopii i odległość ich odkrycia od możliwego powstania oryginału gdzie powinien się znajdować, determinuje ich wiarygodność. Oprócz datowania fizycznego, które stanowi pewne problemy i jest mniej dokładne, najlepszą i dokładną metodą jest zbadanie stylu i chrakteru Pisma ręcznego. Np. morfologia porównawcza pozwala zawęzić pisma do różnych dziesięcioleci.

Różne style pisma w jednym okresie pomagają w datowniu. W pierwszym i na początku drugiego wieku pisarze starali się trzymać listy na wyimaginowanej górnej linii. Skośne pismo odręczne zaczęło się później w II wieku. Wcześniejsze rękopisy są pisane głównie pionowymi znakami w rodzaju druku, w którym litery są zwykle tak samo szerokie, jak wysokie. Najwcześniejsze przykłady mają coś z dziecinnego wyglądu, są szorstkie i wskazujące na pracochłonność skrypy, a krzywe są raczej szarpane niż płynne. Ponieważ z biegiem czasu poszukiwano lepszego efektu, przybierało ono formę mocowania szeryfów(dziedzina typografii) do wszystkich linii końcowych, które charakteryzują styl od połowy pierwszego do połowy drugiego wieku. Stopniowo pojawiają się też pochyłe cechy. Litery są zwykle łączone bez podnoszenia pióra. Wszędzie tam, gdzie to możliwe, stosuje się krzywe i pętle, a litery są raczej owalne niż okrągłe, raczej nachylone niż pionowe, o różnej wysokości, a nie równe, z długimi i ozdobnymi kreskami początkowymi i końcowymi. W ramach tego procesu możliwe jest typologicznie datowanie danej ręki z pewnym poziomem uzyskania celności w datowaniu, chociaż dani skrybowie mogą wyprzedzać lub opóźniać ogólny rozwój stylów pisma swoich okresów. [Oates, J. F., Samuel, A. E., & Welles, C. B. (1967). Yale Papyri in the Beinecke Rare Book and Manuscript Library (Vol. 1). New Haven, CT: American Society of Papyrologists ]

Inną metodą datowania wczesnych rękopisów jest porównanie stylu pisma ręcznego z pismem świeckim śledzonym w tym samym czasie. Ta praktyka jest znana jako paleografia porównawcza. Liczba materiałów porównawczych między I a III wiekiem nie jest bardzo duża. Pogańskie teksty literackie często były dokładnie datowane, podczas gdy z reguły manuskrypty Nowego Testamentu na papirusie nie były, więc korzystano z paleografii.

Drugie kryterium jakość - rękopisy, które okazały się najbardziej wiarygodne w granicach występowania, miały pierszeństwo. Stworzono system klasyfikacji opisujący jakość rękopisów. Trzy z nich to bardzo wyjątkowa jakość, szczególna jakość i odznaczjąca jakość (charakter pism). Badając jakośc odkryto, że skrupulatny skryba pracujący nad rękopisem np. z pięćdziesiątego wieku może stworzyć bardziej wiarygodny tekst niż skryba z III wieku, który jest bardziej zainteresowany np. szybkim wykonaniem pracy.

Krytycy tekstów starożytych zidentyfikowali cztery różne cechy lub typy pisma ręcznego:

- Common(powszechny) - co jest nieelegancką kursywą. Najczęściej był to pisarz pół-piśmienny, niedoświadczony, nowicjusz w robieniu dokumentów.

- Documentary (Dokumentalny) - byli to pisarze, którzy byli ekspertami w przygotowywaniu dokumentów. Styl pisma był wyraźny w latach 200-225 ne i był często używany przez skrybów w administracji publicznej.

-  Reformed Documentary (Dokument reformowany) - byli to eksperci w przygotowywaniu dokumentów i przepisywaniu dzieł literackich. Często starali się uchwycić wygląd profesjonalisty, ale nie zawsze w pełni osiągali swój cel.

- Professional(Profesjonalne) - pisarze ci pisali tzw. "ręką książkową" lub "ręką literacką" i pozostawiali charakterystyczne znaki zwane oznaczeniami stychojów, które były zliczeniem liczby wierszy, za które zawodowy skryba byłby opłacany.

[Aland, K., & Aland, B. (1989). The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism (2nd Edition ed.). (E. F. Rhodes, Trans.) Grand Rapids, MI: Eerdmans.  ;     Komoszewski, E., Sawyer, M. J., & Wallace, D. B. (2006). Reinventing Jesus: How Contemporary Skeptics Miss the Real Jesus and Mislead Popular Culture. Grand Rapids, MI: Kregel Publications. ]

Odkryto też notatki zostawiane przez skrybów. Wiele Listów Pawła je posiadało. Skryba zostawił kilka dodatków:

- Ten, kto nie umie pisać, przypuszcza, że to nie jest żadna/ciężka praca. Ale chociaż piszesz na trzech palcach, całe ciało pracuje.
- Pisanie ugina plecy, wbija żebra w żołądek i sprzyja ogólnemu osłabieniu organizmu.
- Jak podróżni cieszą się, widząc swój kraj, tak też rodzaj radości pojawia się u tych, co kończą spisywać książkę.
- Kopista z Ormian mówi w Ewangelii, że szalała silna burza śnieżna i że atrament skryby zamarzał, ręka zdrętwiała, a pióro wypadło z palców.
- Niektóre rękopisy kończyły się westchnieniem:  Koniec książki; dzięki Bogu.

Nowy Testament(każda jego kopia) został poddany drobiazgowej krytyce, jak każde inne starożytne pisma, którego oryginał jest nieznany lub nie istnieje, w celu ustalenia dokładnego brzmienia oryginału.


Grecki Nowy Testament zawiera około 138 000 słów. Istnieją dosłownie setki tysięcy wariantów, w których nie ma jednolitego sformułowania. Średnio każde słowo w greckim Nowym Testamencie ma prawie trzy warianty. Duża liczba wynika z dużej liczby rękopisów. Jednak badania dowiodły, że te różnice nie mogą zmienić znaczenie intencji pierwotnych autorów. Przytłaczająca większość zmian jest przypadkowa i trywialna.

Różnice w tekście podzielono na cztery kategorie:

- Błędy ortograficzne/pisowania i błędny tworzące bezsens: Jest to zdecydowanie największa ilość z kategorii wystepująca w rękopisach, a większość z nich to różnice w pisowni, które nie mają wpływu na znaczenie tekstu. Na przykład w języku greckim Jan jest zapisywany na dwa różne sposoby. Widzi się tą samą osobę, ale różnica polega na tym, czy skryba zdecydował się przeliterować Jan używając dwóch "n", czasem jednego. Inna powszechna różnica w manuskryptach greckich jest podobna do dwóch form przedimka nieokreślonego np. w języku angielskim: "a" lub "an". Te różnice są tak nieistotne, że większość krytyków tekstów je ignoruje. Skrybowie, którzy byli zmęczeni lub nieuważni, często popełniali "nonsensowne" błędy. W ogólnym kontekście użycie tego słowa nie zmienia znaczenia tekstu.

- Drobne zmiany i poprawki, które nie mają wpływu na tłumaczenie:  Ta kategoria obejmuje odmiany użycia określonego przedimka z własnymi nazwami. Czasami grecki używa przedimka określonego z nazwami własnymi, podczas gdy angielski nie. Na przykład, w (Łk2:16), niektóre rękopisy identyfikują Maryję i Józefa jako Maryję i Józefa, a nie tylko Maryję i Józefa. W innych rękopisach czaem był używany. Różnice w kolejności wyrazów są również przyczyną wielu rozbieżności. Przykładem może być zdanie takie jak "Jezus kocha Jana". W języku greckim zdanie to można wyrazić na co najmniej szesnaście różnych sposobów bez wpływu na podstawowy sens zdania. W manuskryptach częste są zmiany kolejności słów, ale nie wpływają one na podstawowe znaczenie tego, co się mówi.

- Znaczące zmiany, które nie są "opłacalne/wykonalne"(z punktu widzenia wpływu na celowe zniekształcenie tekstu). Jeden przykład można znaleźć w (1Tes2: 9). Późnośredniowieczny rękopis z XIII wieku używa wyrażenia "ewangelia Chrystusa". Jest to znacząca zmiana, ale nie wyglądająca na celowe odejście od kontekstu, ponieważ w prawie wszystkich innych manuskryptach używa się terminu "ewangelia Boża". Inne przykłady są widoczne w ewangeliach, gdy uczeni w piśmie często próbowali zharmonizować sformułowania między opisami ewangelii. Kiedy to robili, mieli tendencję do dodawania materiału do Ewangelii, niż korzystania z materiałów w innej.

Znaczące warianty mogące mieć wpływ na znaczeni tekstu lub kontekst: Stanowi to około 1 procent wszystkich wariantów tekstowych. W takich przypadkach różnica w rękopisach może wpłynąć na zrozumienie fragmentu.

Przez ponad dwa stulecia większość biblistów deklarowała, że te warianty nie wpłynęły na żadne istotne stwierdzenie. Próbując odzyskać oryginały, krytycy tekstu odzyskali co najmniej 95% natchnionych słów. Niektórzy idą nawet dalej, podając liczbę do 99%. Inni uczeni ustalili, że chociaż istnieją różne wnioski na temat niektórych wariantów w rękopisach, to nie jest to bynajmniej duża liczba.

Odnośnie P64 i innych:
Wymieniłem kilka sposobów jakimi kierują się badacze rozpoznając takie "skrawki" jak w rękopisach i takimi się posłużono w rozpoznaniu P64 i innych badając sam tekst w nich zawarty plus datowanie archeologiczne.

Są też inne fakty, jak np. statystyki https://www.bible.ca/b-canon-codex-printing-press.htm pokazują, że forma kodeksu była rzadko używana w przypadku niechrześcijańskich tekstów literackich w Iw. A Iw. i IIw. na każde dwa kodeksy przypadało sto zwojów. W trzecim wieku co ósmy rękopis był kodeksem. W IV w. ponad połowa rękopisów to kodeksy, a pod koniec V w. tylko jeden na dziesięć rękopisów był sporządzany w postaci zwoju.

Papirus 64 + 67 "Papyrus Magdalen 17"; zawiera Mt 3,9.15; 5,20-22.25-28; 26,7-8.10.14-15.22-23.31-33. Datowany jest na około 200 rok. Analiza tekstu dowodzi, że należy do rodziny tekstu aleksandryjskiego jaki został rozpoznany w kodeksach chrześcijańskich. Również odkryto, że prawdopodobnie P64 i P67 oraz P4 stanowiły niegdyś część tego samego rękopisu.

Musisz zrozumieć jedną różnicę. Fundamentaliści traktują Biblię na zasadzie "wszystko albo nic": albo każde zdanie jest bezbłędne, albo wszystko można jak to ująłeś "odrzucić".

Nauki historyczne działają inaczej. Próbuje się podejść do źródeł krytycznie i sceptycznie. Ani nie odrzucasz niczego z góry, ani nie zakładasz bezbłędności. Zamiast tego próbujesz wyłuskać z tekstów to co jest prawdziwe. Na przykład Ewangelie - ok, może tradycyjne autorstwo jest nieprawdziwe, ale dalej są to ważne teksty źródłowe pokazujące realia pewnej epoki historycznej. Niektóre fragmenty z Ewangelii mogą być kawałkami faktycznego nauczania Jezusa. Nauki historyczne próbują ustalić, które fragmenty są autentyczne, a które dodali chrześcijanie na podstawie późniejszych mało wiarygodnych tradycji. Jedne rzeczy z tekstu okazują się prawdopodobne, inne mocno niepewne.

Podam inny przykład. Sumeryjska Lista Królów zaczyna się od zdania: Gdy królestwo zstąpiło z niebios, królestwo było w Eridu. W Eridu Alulim został królem i panował 28800 lat.

Historia bada źródła i dochodzi do wniosków: królestwo Sumerów raczej nie zstąpiło z nieba, tylko powstało w wyniku normalnych podbojów i polityki, ludzie nie żyli tysiące lat, tylko znacznie krócej (czyli: te fragmenty nie są wiarygodne). Ale być może faktycznie żył kiedyś jakiś król Alulim. Natomiast Eridu to miasto, które naprawdę istniało i jest znane z wykopalisk (czyli jest też trochę prawdy).

Świeccy historycy nie mogą zakładać Bożego natchnienia pisma - muszą być w takich kwestiach neutralni. Dlatego Biblię będą analizować tymi samymi metodami co Sumeryjską Listę Królów.

Czy jest to teraz trochę bardziej czytelne?

Chrześcijanie to nie fundamentaliści, Nowy Testament został poddany neutralnej analizie, jak każde inne starożytne dzieła. W najgorszym wypadku analiza krytyczna tekstu NT plus świadectwa i archelogia na dzisiaj określają zgodność 95%. A w najlepszym 99%. W praktyce oznacza to, że możemy zwyczajnie być pewni wiarygodności tekstu dzisiejszego Nowego Testamentu i nie trzeba być przy tym fundamentalistą...... jak widzisz.
Kwestia opiera się raczej o metodę i ilość, wraz ze wrostem każdej z nich, rośnie prawdopodobieństwo wiarygodności. Dzisiaj mamy zgodność 95% - czy to nie wystarczy, aby chociaż przeczytać Biblię i dać jej szansę?

Nie znam się np. na morfologii porównawczej i paleografii tekstu, bo teraz jak chcesz iść głebiej, to muisz podważyć te dziedziny nauki i wykazać, że się mylą w tym co wykazują. Ale moim zdaniem będzie to strata czasu, ludzie poświęcili całe życia na badania i podzieli się z nami wynikami. Myślisz, że odkryjesz coś twórczego i zmienisz naszą historię chrześcijaństwa? Powodzenia.....